Egipt

DZIEJE EGIPTU

Cywilizacja Egiptu należy do najstarszych na świecie. Przez ponad 3000 lat do podboju rzymskiego w I w. p.n.e. krajem rządziło 30 dynastii. Dzieje kraju faraonów zostały podzielone przez historyków na kilka okresów.

Okres prehistoryczny kończy się ok. 2850 r. p.n.e., kiedy władca Egiptu Menes zjednoczył w jedno państ wo Egipt Dolny (tereny delty) i Egipt Górny (Memfi s-Sy ene) ze stolicą w Memfi s oraz założył I dynastię. Dzie je starożytnego Egiptu dzielone są na Stare Państ wo (ok. 2850-2052 r. p.n.e.: czas budowy piramid w Gizie, rozwój nauki, sztuki i literatury), Średnie Państwo (2052- 1570 r. p.n.e.: Nefeokres rozwoju handlu i rzemiosła) i Nowe Państwo (ok. 1574-1085 r. p.n.e.: szczytowy okres potęgi, budowa świątyń w Tebach - obecny Karnak i Luksor oraz nekropolii w Dolinie Królów.

W 332 r. p.n.e. Egipt został podbity przez Aleksandra Wielkiego i stał się jedną z prowincji tego władcy. Po jego śmierci powstała tam monarchia hellenistyczna Ptolemeuszów. W 30 r. p.n.e. August pokonał ostatnią z władczyń egipskich Kleopatrę VII i wcielił jej państwo jako prowincję cesarską do imperium rzymskiego. Po 395 r. n.e. schrystianizowany Egipt znalazł się w granicach cesarstwa wschodnio-rzymskiego, następnie Bizancjum. W 641 r. kraj podbili Arabowie, którzy narzucili islam i rozpoczęli arabizację ludności. W 1517 r. państwo zostało podbite przez Turków osmańskich - nastąpił regres w rozwoju gospodarczym i kulturalnym kraju.

Od połowy XVIII w. Egipt stał się obiektem zainteresowania i rywalizacji Francji i Wielkiej Brytanii. W 1798 r. nastąpiła inwazja wojsk Napoleona I na Egipt i ich kapitulacja wobec połączonych sił brytyjsko-tureckich. W 1805 r. gubernatorem osmańskim w Egipcie został Muhammad Ali, który rządził do 1849 r. Przeprowadzał on liczne reformy na wzór europejski, zmodernizował gospodarkę, uniezależnił kraj od Turcji. Lekkomyślna polityka i rozrzutność jego następców spowodowały zadłużenie państwa. W 1869 r. otwarto Kanał Sueski. Trudności gospodarcze doprow adziły do odsprzedania egipskich udziałów w kanale Anglikom.

W 1876 r. doszło do ustanowienia francusko-brytyjskiej kontroli nad finansami kraju. W 1881 r. wybuchło narodowe powstanie Urabiego Paszy przeciwko europejskim rządom, stłumione przez wojska brytyjskie, które rozpoczęły okupację Egiptu. Od 1914 r. Egipt stał się oficjalnym protektoratem brytyjskim. W 1922 r. Wielka Brytania jednostronnie proklamowała zniesienie protektoratu i przyznanie Egiptowi formalnej niepodległości jako monarchia konstytucyjna. Sułtan Fu’ad I przyjął tytuł króla, Brytyjczycy zastrzegli sobie jednak m.in. prawo do kontrolowania Kanału Sueskiego, polityki wewnętrznej i zagranicznej oraz obrony Egiptu. W 1936 r. podpisano traktat kończący brytyjską okupację wojskową. W czasie II wojny światowej Egipt stał się bazą wojsk alianckich. Został członkiem - założycielem ONZ i Ligi Państw Arabskich (LPA, z siedzibą w Kairze). W 1952 r. organizacja Wolnych Oficerów obaliła króla Faruka, a władzę objął generał Muhammad Nagib, który został pierwszym prezydentem kraju. W 1954 r. został obalony przez pułkownika Gamala Abdel Nasera. Za jego rządów znacjonalizowano Kanał Sueski, co spowodowało nieudaną interwencję Wielkiej Brytanii, Francji i Izraela, pragnących odzyskać dawne wpływy. Po tzw. wojnie sześciodniowej z Izraelem, Egipt utracił Synaj. Następcą Nasera został Anwar el-Sadat, który zerwał więzi z ZSRR, i dążył do utrzymania przyjaznych stosunków z Zachodem. W 1979 r. zawarł on układ pokojowy z Izraelem (Egipt odzyskał w ten sposób Synaj), co spowodowało jednak dziesięcioletnią izolację Egiptu wśród państw arabskich. Po jego śmierci w 1981 r. prezydentem został M.H. Mubarak, który doprowadził do poprawy stosunków z innymi krajami arabskimi i normalizacji stosunków z ZSRR.
W polityce zagranicznej Egipt konsekwentnie zabiegał o doprowadzenie do wielostronnych rozmów pokojowych izraelsko-arabskich i rozwiązania problemu Palestyńczyków. W kolejnych wyborach 1993, 1999 i 2005 r. zwyciężył Mubarak, który w polityce zagranicznej dążył do stabilizacji i równowagi między wpływami Zachodu, a muzułmańskimi fundamentalistami. W 2011 r. masowe protesty skierowane przeciwko jego autorytarnym rządom doprowadziły do rewolucji i odsunięcia go od władzy. Władzę przejęła Najwyższa Rada Sił Zbrojnych, a prezydentem kraju został Abdel Fattah el-Sisi.

EGIPSKA KUCHNIA - Bi lhana łiszifa - smacznego!

Kuchnia egipska to mieszanka tradycji kulinarnych z wielu krajów łącząca przede wszystkim tradycje Bliskiego Wschodu i krajów śródziemnomorskich. Na egipskim talerzu poczujemy więc wpływy Libanu, Syrii, Turcji, Grecji, Francji, Włoch, ale też Sudanu czy dalekich Indii. Do swoich dań Egipcjanie nie żałują przypraw i doprawiają je dużą ilością cebuli, kuminu, czosnku, kurkumy, kolendry, sezamu, pietruszki i mięty. 

Ze względu na islam Egipcjanie nie jedzą wieprzowiny i nie piją alkoholu. Nie ma to jednak wpływu na różnorodność egipskiej kuchni. Na tych, którzy lubią mięso czeka np. kurczak, jagnięcina czy baranina podawane w różnych odsłonach. Także przysmaki z ryb i owoców morza mają szczególne miejsce w egipskim menu, wśród których spotkamy często grillowaną barwenę, leszcza, okonia, a także krewetki, homary i kalmary. Egipcjanie spożywają zazwyczaj trzy posiłki: śniadanie, lunch oraz kolację. Tradycyjną częścią posiłków jest egipski chleb pełnoziarnisty pieczony na otwartym płomieniu - aish baladi lub jego klasyczna wersja - pita. Wśród owoców królują banany, pomarańcze, figi i guawa.

Mieszkańcy Egiptu regularnie popijają kawę i herbatę (shay) - liście herbaty gotowane są w czajniczku z dużą ilością cukru. W wyjątkowo gorące dni warto sięgnąć po herbatę miętową lub karkade czyli serwowany na ciepło lub na zimno napój z hibiskusa. Tutejsza kawa (ahwa) naprawdę stawia na nogi! Jest mocna, słodka i często z dodatkiem kardamonu lub cynamonu.

EGIPSKIE SŁODKOŚCI

Lubisz słodycze? To się dobrze składa! Egipt jest prawdziwym rajem dla miłośników łakoci. Desery są tu bardzo słodkie, a ich częstym składnikiem są migdały, orzechy i rodzynki. Jednym z popularniej szych jest basbusa czyli ciastko posypane orzechami, które przyrządzane jest z kaszki mannej nasączonej miodem, a także omm ali (umm ali) czyli maczane w gorącym mleku słodkie ciasto z orzechami i rodzynkami. Warto spróbować także tutejszej baklawy. Naszym „numerem jeden” jest kunafa czyli ciasto nadziewane gęstą śmietaną, serem ricotta lub kremem i orzechami. Pycha!

TOP POTRAWY, KTÓRYCH TRZEBA SPRÓBOWAĆ W EGIPCIE

• Foul (full): specjalnie przyrządzony bób w postaci brązowej masy z dodatkiem soku cytrynowego, soli, oliwy, kuminu, natki pietruszki i czosnku.
• Taameja (falafel): wyglądem przypomina nasze kotlety mielone, jednak zamiast mięsa używa się tu zmielony bób, ciecierzycę lub fasolę. Zmieszana z pietruszką, szczypiorkiem, kolendrą oraz porem smażona jest na głębokim tłuszczu.
• Kushari: bardzo popularne danie, które potwierdza, że makaron pasuje do ryżu. Składa się z makaronu, soczewicy, ryżu i ciecierzycy z dodatkiem kuminu, smażonej cebuli i czosnku. Wszystko polane jest gęstym, gorącym sosem pomidorowym lub czosnkowym.
• Molo heja (molok hia): zupa jarzynowa przyrządzana z rośliny o tej samej nazwie, która jest nie tylko źródłem witamin, ale podobno też afrodyzjakiem!
• Mahshi: wszystkie jej rodzaje składają się z farszu robionego z ryżu i mięsa wołowego z dodatkiem licznych przypraw. Taką mieszanką najczęściej faszeruje się liście winogron lub kapusty, ale też małe cukinie, bakłażany, ziemniaki lub paprykę.
• Tahina: pasta z sezamu z dodatkiem soku z cytryny, kuminu i soli.
• Harisa: pasta przygotowana z pomidorów z dodatkiem dużej ilości aromatycznych przypraw, jajek i cebuli. Każda gospodyni ma swój unikatowy rodzinny sposób jej przyrządzania.
• Babaganug (baba ghanoush): tahina z pieczonym, a poźniej zmielonym bakłażanem, czosnkiem i natką pietruszki.
• Kofta egipska: potrawa przygotowana z mielonego mięsa wołowego lub jagnięcego, cebuli, jajek, posiekanej pietruszki i aromatycznych przypraw, pieczona na rożnie.
  Tabula : tradycyjna arabska sałatka na bazie kaszy
  kuskus z warzywami.

PAPIRUS

Słowo papirus pochodzi od łacińskiej nazwy rośliny „Cyperus Papyrus”. Odegrał kluczową rolę w rozwoju starożytnej cywilizacji, ponieważ produkował wysokiej jakości materiał do pisania. Papirus był charakterystyczną rośliną w Dolnym Egipcie, w dorzeczu Nilu. Włókna papirusu można też wykorzystać do produkcji np. łodzi, sandałów, koszy, mat, pudełek, lin czy zatyczek do butelek. Papirus jest też ciekawą pamiatką z wakacji. Te oryginalne, z pieczątką lub certyfikatem kupimy tylko w specjalnych sklepach.

TOP 10 NAJLEPSZE MIEJSCA DO NURKOWANIA

Wizytówką Egiptu są fantastyczne rafy koralowe, które należą do najpiękniejszych na świecie. Tworzy je około 200 gatunków koralowców, w których żyją dziesiątki gatunków bezkręgowców, ponad 1200 gatunków ryb, rekiny, żółwie i delfiny. Na nurków czekają też tejemnicze wraki statków, które są także częstym celem podwodnych wypraw.

• Elphistone Reef: leży 12 km od Abu Dabbab. Średnia głębokość wynosi około 20 m, można tu dotrzeć łodzią i snurkować. W najgłębszym miejscu, według miejscowej legendy, znajduje się sarkofag nieznanego faraona.
• Brothers Island: jedno z najpiękniejszych miejsc do nurkowania, odpowiednie dla zaawansowanych i doświadczonych nurków, gdyż zwłaszcza w sezonie letnim, jest tu dużo ryb i drapieżników.
• Abu Dabbab: około 30 km na północ, na skraju obszaru hoteli Marsa Alam. Rafy koralowe mają tu charakterystyczny kształt podkowy i słynąz występowania rzadkich dużych żółwi i diugoni.
• Daedelus Reef: około 96 km od Marsa Alam. Średnia głębokość wynosi około 25 m i jest oznaczona przez latarnię morską dla statków. Miejsce to znane jest dzięki wielu rzadkim gatunkom ukwiałów.
• Satayah (Dolphin Reef): średnia głębokość około 18 m, miejsce popularne dzięki delfinom. 
• Abu Galawa: wraki statków stały się tu domem dla lokalnej fauny i fory.
• Zabargad: wyspa otoczona przez koralowce i kilka wraków. Mówi się również, że była wykorzystywana przez starożytnych Egipcjan do przechowywania skarbów.
• Shaab Samadai: laguny utworzone przez rafy koralowe. Popularne miejsce, gdzie delfiny uczą swoje młode polować na ryby.
• Shark and Yolanda Reef: kultowe miejsce nurkowe na półwyspie Synaj - koralowe ogrody, wrak, tysiace ryb, w tym ławice plataksów i tuńczyków.
• Shaab El Erg: licząca 5 km rafa w kształcie podkowy pomiedzy Hurghadą a El Gouną. W jej okolicach, w lagunie można spotkać wędrujące delfiny butlonose.