Cypr

DZIEJE CYPRU

Najstarsze ślady osadnictwa na Cyprze datowane są na epokę neolitu (7000 - 3900 p.n.e.). Pierwsi mieszkańcy wyspy zajmowali zbocza gór i trudnili się rolnictwem i hodowlą. Odkrycie złóż miedzi i zastosowanie jej do wyrobu narzędzi zaowocowało ożywionym handlem z krajami Bliskiego Wschodu, Egiptem oraz państewkami Morza Egejskiego, co pozwoliło na rozkwit kultury cypryjskiej. Ze względu na swoje atrakcyjne pod względem handlowym położenie, wyspa często przechodziła z rąk do rąk. Na przestrzeni lat panowali tu: Egipcjanie, Grecy, Turcy, Francuzi, Fenicjanie, Persowie, Rzymianie i Wenecjanie. Największy wpływ na wyspę mieli jednak Grecy, Turcy oraz Brytyjczycy. Przez krótki czas Cypr był samodzielnym cesarstwem, kiedy to w 1184 r. Isakios Komminos obwołał się władcą i wypowiedział posłuszeństwo Bizancjum. Samozwańczego tyrana wypędził w 1191 r. król Ryszard Lwie Serce, odbywający trzecią wyprawę krzyżową. Angielski król odsprzedał Cypr zakonowi templariuszy, a ci z kolei - Guy de Lustignanowi, królowi Jerozolimy. Panowanie Franków na wyspie trwało 300 lat, po czym została sprzedana Republice Weneckiej. W 1571 r. Cypr został zdobyty przez Turków i na 300 lat wcielony do imperium osmańskiego. Okres ten był dla mieszkańców wyspy szczególnie ciężki - najeźdźcy narzucili im bowiem własne prawa, pozwalając jednak zachować prawosławie. W 1878 r. na mocy decyzji kongresu berlińskiego mocarstwa europejskie zmusiły sułtana do oddania Cypru pod kontrolę brytyjską, a w 1923 r. na mocy traktatu w Lozannie, Turcja zrzekła się jakichkolwiek praw do wyspy. W 1925 r. Cypr stał się brytyjską kolonią, by po 35 latach w 1960 r. osiągnąć status kraju niepodległego. Już 3 lata później doszło do zamieszek pomiędzy tureckimi i greckimi mieszkańcami wyspy. Niepokoje zostały uciszone przez siły pokojowe ONZ, jednak w 1974 r. Turcy wykorzystując krwawy zamach stanu na Cyprze, dokonali inwazji północnej części kraju. Wyznaczone wówczas granice terenów pod turecką okupacją przetrwały do dzisiaj. W lutym 1975 r. proklamowano powstanie Tureckiego Federalnego Państwa Cypru, a w 1983 r. powstała Turecka Republika Cypru Północnego. Ciekawostką jest, że poza Nachiczewańską Republika Autonomiczną, Organizacją Współpracy Islamskiej i samą Turcją nikt nie uznaje tego państwa, pomimo iż posiada własny parlament, rząd, hymn i konstytucję. Aż do 2003 r. obie części – północna i południowa - były od siebie odizolowane. Obecnie Cypr właściwy od północnej części oddziela tzw. zielona linia. To częściowo otwarta strefa buforowa, zarządzana przez ONZ, która umożliwia zagranicznym turystom przemieszczanie się pomiędzy obydwoma rejonami Cypru. 59% terytorium wyspy należy do greckiej Republiki Cypru, 37% do Tureckiej Republiki Cypru Północnego, a 4% powierzchni zajmuje strefa buforowa pod kuratelą ONZ.

FAUNA i FLORA

Cypr jest wyspą o dużej różnorodności przyrodniczej. Niziny obfi tują w rozległe plantacje cytrusów, brzoskwini, jabłoni i grusz. Na Cyprze Północnym rosną także wspaniałe migdałowce, wiekowe drzewa oliwne, a także szrańczyn świętojański, którego owocem jest tzw. chleb świętojański. Na tym obszarze znajdziemy także wiele endemicznych kwiatów, a należą do nich m.in. Ranunculus Asiaticus i Narcissus Cyprium. Flora całej wyspy liczy 125 różnych gatunków. Cypr Północny jest również domem dla wielu zwierząt. W lasach żyją m.in.: sarny, lisy, żbiki, dziki i latają występujące tylko w tej części wyspy motyle, takie jak m.in.: Charaxes jasius i Papilio machaon. W tutejszych jaskiniach żyje kilka gatunków nietoperzy. Region charakteryzuje się także bogactwem różnorodnego ptactwa - przebywa tu wiele ptaków wędrownych, jak i osiadłych (np. sokoły czy fl amingi). Wybrzeże Cypru Północnego zachwyca też bogactwem podwodnego świata. Występuje tu blisko 200 gatunków ryb, ośmiornice i inne stworzenia morskie. Największe wrażenie robią jednak żółwie Caretta caretta, należące do jednych z największych morskich żółwi świata, które wylęgają się przy plaży Alagadi. Ciekawym i bogatym pod względem przyrodniczym terenem jest Cypryjski Park Narodowy, usytuowany na Półwyspie Karpas. 

ŻÓŁWIE CARETTA CARETTA

Objęte ochroną żółwie Caretta caretta są jednym z 7 żyjących obecnie gatunków żółwi morskich na świecie. Występują jedynie w nielicznych miejscach w basenie Morza Śródziemnego, jak wyspa Zakynthos czy Cypr (plaża Alagadi, Półwysep Karpas, Zatoka Lara). Caretta caretta należą do największych żółwi morskich na świecie - mogą osiągnąć wielkość 1,2 m długości i masę 100 kg. Między czerwcem a sierpniem mają okres lęgowy i jest to czas, kiedy zarówno zwierzęta, jak i ich gniazda są pod szczególną ochroną. Cypr od wielu lat z sukcesem prowadzi liczne działania mające na celu ocalenie tego unikalnego gatunku.

AFIYET OLSUN- smacznego !

Spędzając wakacje na Cyprze, koniecznie trzeba spróbować lokalnej kuchni, która jest tu niezwykle aromatyczna i smaczna. Burzliwa historia wyspy na swoje odzwierciedlenie także na talerzu - w kuchni cypryjskiej odnajdziemy wpływy greckie, tureckie, bliskowschodnie i angielskie. Podstawą dań są świeże warzywa, owoce morza i lokalne przyprawy. Jednymi z najbardziej popularnych dań na Cyprze są rożnego rodzaju pieczone mięsa podawane z warzywami. Na wyspie popularne są też zapiekane warzywa i wyśmienite sałatki na bazie świeżych warzyw. Dzięki sprzyjającemu klimatowi, ich zbiory odbywają kilka razy w roku, dlatego zawsze czekają tu na przyjezdnych świeże pomidory, papryka, ogórki czy buraki. Do najpopularniejszych deserów na wyspie należą natomiast lody i słynne baklavas, czyli słodkie ciasto złożone z warstw, nadziewane orzechami włoskimi, słodzone syropem i miodem. Cypryjczycy z północy są smakoszami kawy, którą podają w małych filiżankach w trzech wersjach smakowych: gorzkiej, średnio słodkiej i bardzo słodkiej. Bardzo popularna jest tu także sypka herbata, przyrządzana w dwuwarnikowym urządzeniu o nazwie caydanlik. Cypr jest doskonałym miejscem do uprawy winorośli, dlatego nie sposób nie wspomnieć o tutejszych winach. W północnej części wyspy popularne są również lokalne brandy antique oraz aperitif raki, w smaku podobny nieco do ouzo.

SER HALLOUMI

To właśnie Cypryjczycy jako pierwsi zaczęli produkcję halloumi już w XVI w. Prawdziwy ser halloumi musi zawierać w sobie minimum 50% mleka koziego lub owczego. Czasami dodaje się także mleko krowie. Istnieją dwa główne rodzaje sera: świeży i dojrzały. Świeży halloumi jest lekko twardawy i elastyczny, natomiast dojrzały, dojrzewający nawet 40 dni jest znacznie twardszy. Cypryjczycy najczęściej podają halloumi w formie grillowanej jako przystawkę. Często ser ten stosuje się także jako dodatek do dań głównych i do zup.

TOP POTRAWY, KTÓRYCH TRZEBA SPRÓBOWAĆ NA CYPRZE PÓŁNOCNYM

• SHEFTALIA: to rodzaj kiełbasy, która owijana jest cienką błoną tłuszczu jelita. Błona wypełniona jest mięsem wieprzowym albo jagnięciną i opiekana żywym ogniem. Do wnętrza dodaje się również dosyć duże kawałki pietruszki. Pyszne!
• SOUVLA (SUFLAKIA): danie narodowe, cypryjskie szaszłyki wypiekane na grillu: jagnięcina w kebabie, duszona na małym ogniu i podawana z dipem jogurtowym.
• MOUSSAKA: pieczone warstwy mięsa mielonego duszone z cebulą i czosnkiem, bakłażanem, pomidorami i sosem beszamowym.
• AVGOLEMONO: zupa przyrządzana z soku z cytryny połączonego z ubitymi jajkami. Masę dolewa się do bulionu drobiowego.
• FASOLADA: zupa z suchej białej fasoli, oliwy z oliwek i papryki.
• LEFTIKO: jagnięcina marynowana najpierw w czosnku i soku z cytryny, a następnie powoli pieczona z kością.
• KOFTA: paszteciki z mięsa mielonego z przyprawami i cebulą. Koupes - kofta w smażonym cieście.
• HUMUS: purée z ciecierzycy, oliwy, pietruszki i czosnku.
• SOUTZOUKOS: słodycze, które z wyglądu przypominają świeczki. Przygotowując je podgrzewa się sok z winogron, z dodatkiem wody różanej, cynamonu i mąki. Gdy masa stanie się lepka, zanurza się w niej nawleczone na nitkę migdały.